СОМЕРТОНЫ ЭРИЙН ЕР БУСЫН ҮХЭЛ

1948 оны 11-р сарын 30-нд Жон Леонс эхнэртэйгээ Австралийн зүүн хэсэгт байх Сомертоны эргээр зугаалж яваад хослол өмссөн нэгэн согтуу эрхэм тамхи татах гэж оролдож байгааг харжээ. Маргааш өглөө нь Леонсынхон усанд сэлэхээр эрэг дээр ирээд, өнөөх хүн байсан газраа хэвээр байгааг харсан байна – тэр эр ер хөдөлгөөнгүй болсон байв. Урьд шөнө нь үхсэн гэсэн үг. Дутуу татсан тамхи нь цамцны ханцуй дээр нь тавиатай байжээ.

 Хачин жигтэй ч гэлээ иймэрхүү явдал болоход гайхах зүйл юу байх вэ. Гэхдээ цогцсыг орон нутгийн эмнэлэгрүү аваачсаны дараа хэрэг бүр ч жигтэй болж эхэлсэн аж.

 Юун түрүүнд, цогцсоос ямар ч үнэмлэх, бичиг баримт гарсангүй. Түрийвч, мөнгө ч байсангүй. Хувцасны шошгыг нь нэг бүрчлэн тасалж авсан байв. Халааснаас нь автобусны билет, галт тэргэнд суух хэрэглээгүй тасалбар, бохь, Кенситас брендийн тамхи бүхий Арми Клуб тамхины хайрцаг, самнууд гарав. Хачирхалтай нь, тэр гутлаа оймсгүй өмссөн байв. Шинжилгээгээр, энэ эр шөнө хоёр цагийн үед зүрх нь зогсож нас барсан гэсэн дүгнэлт гарлаа. Шинжилгээ хийсэн эмч түүнийг байгалийн жамаар үхсэн гэж үзэхгүй байв. Энэ ер бусын эрхмийг хурдан үйлчилгээтэй, ул мөр үлдээдэггүй хороор хордуулсан гэж шинжилгээний эмч үзлээ. Ердөө хоёр төрлийн хор л ийм төрлийн үйлчилгээ үзүүлж чадна гэсэн дүгнэлтийг бүр сүүлд нэг их сургуулийн профессор дэвшүүлсэн юм.

Нас барсан эр болон алуурчныг олох ажилд сар гаруйн хугацаанд ямар ч ахиц гаргасангүй. Харин дараа жилийн 1-р сарын 12-нд Аделаидын галт тэрэгний буудлын тээш хадгалах газар энэ эрхмийн чемоданыг олсон байна. Чемоданаас гарсан зүйлсэд, түүний халааснаас гарсан зүйлсийн нэгэн адил онц ноцтой юм ажиглагдсангүй: Халаасан дахь оёдлыг оёсонтой адил улаан шар өнгийн утас, Кийн гэсэн нэрийн шошго бүхий гурван хувцас, жижиг хутга, фломастер. Хэргийг тайлах ямар ч учиг гарсангүй, Кийн гэдэг нь ч энэ хүний өөрийн нэр байж таарахгүй байв – хувцаснуудыг комиссоос авсан эсвэл зориудаар хуурамч шошго хадсан байх.

1949 оны 4-р сард Аделаидын их сургуулийн профессор цогцост дахин нэг удаа шинжилгээ хийж, урьд хэний ч олоогүй нэгэн зүйлийг олсон нь тэр эрийн өмдөн дэх нууц халаас байлаа. Халааснаас “Тамам Шуд” гэсэн үг бүхий цаасны тасархай гарав. Энэ цаасны тасархайг Омар Хайямын “Рубайат” хэмээх шүлгийн түүврийн номоос авсан болж таарлаа. “Тамам Шуд” гэдэг нь “Төгсөв” гэсэн утгатай үг бөгөөд номын төгсгөл хэсэгт байдаг аж.

Ард иргэдийн тусламжтайгаар олон сар хайсны эцэст цагдаа нар энэ үгийг тасалж авсан номыг олсноос гадна номын арын нүүр дэх утасны дугаараар эзнийг нь ч мэдэж авчээ. Сувилагч Жессика Томсон гэх мэтэгтэй энэ номыг дайны үеэр танил залуудаа өгснөө мэдэгдсэн байна. Гэхдээ тэр танил нь эрэг дээр олдсон хүн биш, харин Альфред Боксолл гэх тэр үед эсэн мэнд амьдарч байсан нэгэн аж. Цагдаа нар Альфред Боксоллыг олж уулзаад, Томсоны өгсөн номыг одоо хэр хадгалж байгааг нь олж мэдсэн байна. Гэхдээ л Томсонд цогцсоос авсан нүүрний хэвийг харуулахад тэр чичирч, ухаан алдах шахжээ – гэсэн ч тэр нас барсан эрийг танихгүй гэсэн хэвээр байв.

Номын арын нүүрэнд утасны дугаараас гадна ар араас нь залган бичсэн үсгүүдээс бүрдсэн код олдсон бөгөөд энэ код одоог хүртэл бүрэн тайлагдаагүй.

Хатагтай Томсон ямар нэг зүйл мэдэж байсан үгүйг мэдэхгүй юм, ямартаа ч тэрээр 2007 онд нас бартлаа энэ хэргийн талаар ямар нэг тайлбар хийгээгүй. Түүний охин Кейт, ээж нь тэр хүнийг гарцаагүй таньснаа, гэхдээ хэн гэдгийг нь хэлж чадахгүйгээ, учир нь энэ, орон нутгийн цагдаагийн хэрээс хэтэрсэн хэрэг гэж бодож байгаагаа хэлж байсан гэж ярьжээ. Томсоны тухай олон янзын таамаглал байдгаас түүнийг Зөвлөлтийн тагнуул байсан гэдэг нь хамгийн магадлал өндөртэй гэж Кейт мөн хэлсэн байна. Австралийн 60 минут нэвтрүүлэгт оролцохдоо тэрээр, “Ээж минь тун учир битүүлэг хүн байсан,” гээд ээжийнхээ оросоор сайн ярьдаг гэж байсныг дурсжээ. Гэхдээ Кейт ээжийнхээ орос хэл яг яаж сурсныг мэдэхгүй аж.

Томсоны гэр бүл ээжийгээ Сомертоны эртэй дотно харилцаатай байсан, Жессикагийн хүү, Робин Томсон ч энэ харилцаанаас төрсөн байх гэж таамагладаг аж. Энэ хэргийг олон жил судалсан Аделиадын их сургуулийн профессор Дерек Эббот одоо хэдийн талийгч болсон Робин Томсон, Сомертоны эртэй ижил төрлийн генетикийн онцлогтой байсан гэж ярьсан байна. Тэдний шүд, чихний хэлбэрээс харахад энэ хоёр хүн хоорондоо ургийн холбоотой байсан байх магадлал өндөр гэнэ. Томсоны гэр бүлийн зарим гишүүд болон профессор Эббот ДНА шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргасан ч шүүхээс энэ хүсэлтийг үндэслэлгүй гэсэн шалтгаанаар удаа дараа няцаасан байна.

Гэхдээ л профессор Эббот Жессика Томсоныг тагнуул байсан гэдэгт итгэдэггүй аж. “Би Томсоны дотно найзуудаас асуусан, тэд Жессика орос хэл шиг хэцүү хэл сурах тэвчээртэй хүн байгаагүй гэж байна лээ,” гэж Эббот бичсэн байна. Ганц хоёр үг хэллэг мэддэг байсныг үгүйсгэхгүй, гэхдээ саадгүй ярьдаг байсан уу гэвэл үгүй.

Профессор Эббот Сомертоны эрийн бусдад хорлогдсон гэдэгт ч итгэдэггүй гэнэ. Түүний хэлж байгаагаар, тэр үеийн эмч нар үхлийн шалтгаан тодорхойгүй үед юм л бол хор уусан гэж дүгнэдэг байж. Тэгээд ч биеэс нь ямар ч хорын ул мөр илрээгүйг санах хэрэгтэй гэж тэр хэлж байна. “Түүнээс гадна задлан шинжилгээгээр цогцсын дэлүү хэвийн хэмжээнээс гурав дахин том гарсан нь хорт хавдар, үгүй бол бактерийн эсвэл вирусын халдвар байсныг харуулж байгаа юм.”

Эббот номын арын нүүр дээрх үсгүүдийг ч нууц код гэж үздэггүй аж. Түүнийхээр бол эдгээр нь мартахгүй санах зорилгоор товчилж тэмдэглэсэн үсгүүд эсвэл романтик шүлгийн товчлол юм гэнэ. “Гэхдээ л эдгээрийг яг Рубайат шүлгүүд шиг дөрвөн мөрөөр бичсэн нь сонирхолтой юм.”

Эббот хэдий энэ сэдвээр олон судалгаа хийж байгаа ч тэр ч бас хүн бүхний мэдэх тэр л тодорхой тооны эх сурвалж, учиг дээр үндэслэж эдгээр дүгнэлтийг гаргаж ирсэн. Сомертоны эр тагнуул байсан уу? Тэр Жессика Томсонтой харилцаатай байсан уу? Одоогоор шинэ учиг бараг гарахгүй л байна – гэхдээ л ДНА шинжилгээ ямар нэг учиг тайлж болно. Тэр болтол Сомертоны эр далан жилийн өмнө анх олдсон шигээ ер бусын тайлшгүй хэвээр үлдэнэ.